Tilkynningar

Fræðsla

Um Vöruvaktina

Skoðum vel merkingar og upplýsingar varðandi vöruna

Er framleiðandi og framleiðsluland skráð á vöruna?

Hvernig eru athugasemdir fyrri kaupenda vörunnar?

Eru athugasemdir vörunnar trúverðugar? - Hafa í huga að þær geta verið falsaðar

Lágt verð endurspeglar oft óviss gæði og skamman líftíma

Hátt verð endurspeglar ekki alltaf gæði 

Á viðkomandi vara að vera CE merkt? - Koma þær upplýsingar fram í vörulýsingu á netinu og á vörunni sjálfri?

Skoðaðu vöruna ítarlega þegar þú færð hana

Hvar mun varan enda eftir þína notkun ?

Við keyptum nokkrar vörur af netsölutorgum og skoðuðum sérstaklega hvernig seljendur og framleiðendur stóðust þær öryggis- og upplýsingakröfur sem gilda í Evrópu. 

Það getur verið þægilegt og hagkvæmt að versla á netinu en það fylgir því líka áhætta. Netsölutorg, þar sem einstaklingar og fyrirtæki bjóða vörur til sölu, eru ekki alltaf ábyrgð gagnvart þér sem neytanda. Þess vegna er mikilvægt að vita hvaða reglur gilda, hvað ber að varast og hvernig þú eykur líkur á að geta varið þig gegn óöruggum vörum. Þegar verslað er í vefverslunum þá ert það þú sem ert lykilmanneskjan. Þú hefur áhrif á öryggi þitt með eigin vali og aðgerðum. 

Húsnæðis- og mannvirkjastofnun (HMS) tók saman nokkur atriði sem neytendur ættu að hafa í huga við kaup á vörum í gegnum netsölutorg eða netverslanir.

Kaupir þú vörur af netsölutorgum?

HMS tók úttekt á vörum sem keyptar voru á netsölutorgi og skoðað var sérstaklega hvernig seljendur og framleiðendur stóðust þær öryggis- og upplýsingakröfur sem gilda í Evrópu.

Niðurstöðurnar sýna að í 50% tilvika þá uppfylltu vörurnar ekki gildandi öryggiskröfur, sem bendir til þess að þær hafi ekki verið framleiddar samkvæmt viðeigandi stöðlum.

Mikill meirihluti seljenda eða í 65% tilvika voru ekki með skráðan evrópskan fulltrúa sem neytendur gætu leitað til, sem getur skipt sköpum ef eitthvað kemur upp á.

Hér fyrir neðan má sjá samantekt af nokkrum af þeim vörum sem HMS tók til skoðunar. 

Á Vöruvaktinni má einnig finna hagnýt ráð sem við viljum hvetja neytendur til að hafa í huga við kaup á vörum á netsölutorgum eða í vefverslunum.

Niðurstöður úttektar á vörum af netsölutorgi

Helstu ákvæði um merkingar á tóbaki og jurtavörum til reykinga er að finna í 6. gr. c laga, nr. 6/2002, um tóbaksvarnir  og í IV. kafla reglugerðar, nr. 1250/2024, um útlit og viðvörunarmerkingar tóbaksvara, losun skaðlegra tóbaksefna, mæliaðferðir og skýrslugjöf. En að auki er heimilt, til 25. apríl 2026, að bjóða til sölu tóbaksvörur sem eru merktar í samræmi við brottfallna reglugerð, nr. 790/2011, um viðvörunarmerkingar á tóbaki og mælingar og hámark skaðlegra tóbaksefna.

Ef tóbaksvörur bera ekki viðeigandi viðvörunnarmerkingar má ætla að þær hafi ekki verið fluttar inn með lögmætum hætti.

ÁTVR vekur athygli á því að allt tóbak sem boðið er til sölu hérlendis skal bera áberandi íslenskar viðvörunarmerkingar á umbúðum. Í reynd má ætla að tóbaksvörur sem ekki bera slíkar merkingar hafi ekki verið fluttar inn með lögmætum hætti.

Að sama skapi skal þess getið að sams konar reglur gilda um svokallaðar jurtavörur til reykinga, þ.e. vörur sem ekki innihalda tóbak. Umbúðir slíkra vörutegunda skulu einnig bera íslenskar viðvörunarmerkingar.

Íslenskar viðvörunarmerkingar á tóbaki og jurtavörum til reykinga

Réttar merkingar og leiðbeiningar skipta máli

Það er mikilvægt að framleiðendur og dreifingaraðilar sjái til þess að allar nauðsynlegar upplýsingar fylgi með vörum, sérstaklega þegar um er að ræða barnavörur. Skortur á slíkum upplýsingum getur leitt til rangrar notkunar og skapað hættu fyrir barn.

HMS hvetur neytendur til að ganga úr skugga um að samsetningarleiðbeiningar fylgi með barnarimlarúmum og að allar nauðsynlegar merkingar séu til staðar áður en rúmið er sett saman og tekið í notkun. Ef grunur vaknar um að eitthvað sé ábótavant, er hægt að senda ábendingu á voruvaktin.is eða hafa samband við seljanda til að óska eftir upplýsingum.

Húsnæðis- og mannvirkjastofnun (HMS)  kannaði barnarimlarúm sem eru í sölu hér á landi, með áherslu á merkingar, aðvaranir og fylgiskjöl, s.s. samsetningarleiðbeiningar. 

Markmiðið með skoðuninni var að tryggja öryggi yngstu neytendanna með því að ganga úr skugga um að rimlarúm uppfylli settar reglur og staðla um merkingar og leiðbeiningar. Réttar upplýsingar skipta sköpum fyrir rétta notkun og öryggi barnsins. Skortur á merkingum geta skapað hættu.

Í heildina voru skoðuð 10 barnarimlarúm, og reyndust 2 þeirra vera með frávik sem kalla á athugasemdir. 

Um var að ræða ófullnægjandi merkingar eða skort á nauðsynlegum upplýsingum, sem dæmi:

·   Samsetningarleiðbeiningar fylgdu ekki með.

·   Það kom ekki fram hvaða hæðastaða er öruggust fyrir barnið ef rúmið er stillanlegt

·   Vantar upplýsingar um hámarks þykkt dýnu

·   Lágmarksbreidd og lengd dýnu sem má nota, bilið milli dýnu og rúms má ekki vera meira en 3 cm.

·   Skortur var á öllum viðvörunum.

·   Skortur var á leiðbeiningum um þrif

Rúmin tvö sem um ræðir voru strax tekin úr sölu í kjölfar athugunarinnar.

HMS vill jafnframt nota tækifærið og þakka verslunum sem heimsóttar voru fyrir góðar móttökur og samstarfsvilja.

Eftirlit með barnarimlarúmum

Á evrópska efnahagssvæðinu (EES) þurfa dýnur í ungbarnarúm að uppfylla staðalinn EN 16890:2017 + A1:2021. Staðallinn felur í sér prófanir og öryggiskröfur sem miða að því að vernda ung börn gegn hugsanlegum hættum sem tengjast dýnunni sjálfri.  

Barnadýnur eiga ekki að vera CE merktar, sama á við um t.d. barnarúm, barnavagna og barnakerrur. Ef barnadýna er CE merkt vekur það spurningar um hvort framleiðandi eða dreifingaraðili þekki og uppfylli þær reglum og öryggiskröfum sem gilda um barnavörur.  Leikföng aftur á móti, eiga að bera CE merki.

Húsnæðis- og mannvirkjastofnun (HMS) hefur framkvæmt úttekt á 15 barnadýnum í stærðinni 60 x 120cm sem eru í sölu hér á landi. Yfirdýnur voru ekki með í úttektinni. Dýnurnar komu frá fjórum söluaðilum.

Niðurstöðurnar sýndu að 11 dýnur uppfylltu kröfur og voru án athugasemda. Hins vegar voru gerðar athugasemdir við fjórar dýnur vegna skorts á mikilvægum upplýsingum og gögnum sem sýna að dýnurnar uppfylli lágmarkskröfur um öryggi.

Ekki tókst að sýna fram á að þessar fjórar dýnur uppfylli meðal annars eftirfarandi öryggiskröfur:

•  Stærð og lögun: Dýnan þarf að passa vel í rúmið og má ekki skilja eftir op við kanta.

•  Efnisval: Dýnan má ekki innihalda skaðleg efni sem getað ógnað heilsu barnsins.

•  Loftflæði: Dýnan þarf að tryggja nægilegt loftflæði um efnið og yfirborðið.

•  Eldvarnareiginleikar: Dýnan á að veita mótstöðu gegn eldi og hita, hún má ekki brenna hratt.

Þrjár dýnur voru ekki með leiðbeiningarnar á íslensku, ensku, dönsku, sænsku eða nosku. 

Fjórar dýnur hafa verið teknar úr sölu þar til fram hafa verið lögð fullnægjandi gögn sem sýna að þær séu framleiddar í samræmi við gildandi öryggiskröfur.

HMS hvetur neytendur til að vera vakandi þegar kemur að öryggi barnavara og leita ætíð eftir upplýsingum um vottanir, merkingar og leiðbeiningar áður en kaup eru gerð.

Eftirlit með ungbarnadýnum

Af hverju skipta orkumerkingar máli fyrir neytendur?

Orkumerkingar eru ekki aðeins lagaleg krafa,  þær veita neytendum mikilvægar upplýsingar sem gera þeim kleift að:

bera saman orkunýtingu tækja og taka upplýsta ákvörðun við kaup,

stuðla að minni umhverfisáhrifum með því að velja sparneytin tæki,

hvetja framleiðendur til nýsköpunar og orkunýtni, þar sem hærri orkunotkun getur dregið úr samkeppnishæfni vöru á markaði.

Hvítvörur og eldunartæki eru í notkun daglega á flestum heimilum og hafa veruleg áhrif á heildarorkunotkun heimila. Rétt og sýnileg orkumerking er því lykilatriði til að styðja við sjálfbærar neysluvenjur og markmið stjórnvalda í loftslagsmálum.

Fyrr á árinu stóð Húsnæðis- og mannvirkjastofnun (HMS) fyrir markaðseftirliti með orkumerkingum á hvítvörum og eldunartækjum, sem eru meðal algengustu heimilistækja í notkun. Um var að ræða kælitæki, þvottavélar, þvottavélar með þurrkara, þurrkara, uppþvottavélar, gufugleypa og bakarofna. Heimsóttir voru tólf rekstraraðilar á höfuðborgarsvæðinu og alls voru 1.148 tæki skoðuð.

Niðurstöður voru jákvæðar í heild: 88% tækja voru rétt merkt og án athugasemda. Af þeim 1.148 tækjum sem skoðuð voru, voru 1.012 í samræmi við reglugerð, en frávik komu fram hjá 136 tækjum. Þau frávik skiptust í tvo meginflokka: annars vegar vantaði orkumerkinguna alfarið og hins vegar var hún ófullnægjandi.

Ellefu af tólf fyrirtækjum brugðust hratt og vel við athugasemdum og leiðréttu merkingar í samræmi við kröfur. Costco gerði hins vegar ekki nauðsynlegar úrbætur og voru lagðar dagsektir á fyrirtækið í samræmi við ákvæði laga og reglugerða.

Markaðseftirlit tryggir trúverðugleika kerfisins

Skipulegt markaðseftirlit, líkt og það sem HMS framkvæmir reglulega, tryggir að neytendur geti treyst því að upplýsingar á miðum séu réttar og samanburðarhæfar. Slíkt eftirlit styður einnig við sanngjarna samkeppni og ver fyrirtæki sem leggja sig fram um að fylgja reglum.

HMS mun áfram hafa virkt eftirlit með orkumerkingum og visthönnun til að stuðla að öflugum og áreiðanlegum markaði með orkunýtin heimilistæki.

Eftirlit með orkumerkingum hvítvara og eldunartækja

Framleiðendur eru skyldugir til að merkja reiðhjólahjálma með framleiðsludagsetningu, þar sem fram kemur ár og mánuður. Neytendur ættu ætíð að skoða þessa dagsetningu, þar sem efni í hjálmum geta breyst með tímanum og þannig dregið úr vörnum gegn höggi og öryggi.

Líftími reiðhjólahjálma er almennt talinn vera 3–5 ár frá því þeir eru teknir í notkun. Hafið í huga að gildistími hjálma fer eftir framleiðanda og mikilvægt er að leita eftir þeim upplýsingum.  Ef hjálmur verður fyrir höggi eða tekur þátt í slysi ber ávallt að skipta honum út, óháð aldri.

Allir reiðhjólahjálmar sem seldir eru á Evrópska efnahagssvæðinu, þar á meðal á Íslandi, þurfa að bera CE-merkingu og uppfylla staðalinn EN 1078, eða EN 1080 þegar um hjálma fyrir ung börn er að ræða. Inn í skel hjálmsins er að finna ártal og mánuð þegar hjálmurinn er framleiddur. Þessar upplýsingar eiga að vera prentaðar innan á hjálminn.

Einnig þarf hjálmum að fylgja samræmisyfirlýsing frá framleiðanda, sem staðfestir að varan uppfylli viðeigandi reglugerðir um persónuhlífar.

Eftirlit með persónuhlífum til einkanota, þar á meðal reiðhjólahjálmum, er í höndum HMS.

Húsnæðis- og Mannvirkjastofnun (HMS)

Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar (HMS) hefur fengið nokkrar ábendingar um að verið sé að selja hjálma sem voru framleiddir fyrir nokkrum árum án þess að sagt sé frá því. Í ljósi þess hvetur HMS neytendur til að sýna aðgát við kaup á reiðhjólahjálmum og tryggja að þeir uppfylli allar lögbundnar öryggiskröfur. Hjálmurinn er mikilvægasti öryggisbúnaður hjólreiðamannsins og því nauðsynlegt að velja rétt.