Tilkynningar

Fræðsla

Um Vöruvaktina

Um merkingar á skóm gilda reglur nr. 381/2007, um merkingar efnis í skófatnaði. Í reglunum er að finna nákvæmar upplýsingar um hvað telst til skófatnaðar, hvernig ber að haga merkingum auk þess sem þar er að finna í viðauka skilgreiningu á efnum og samsvarandi skýringarmyndum sem notast má við. Fyrir neðan má sjá dæmi um merkingar á skóm. Frekari upplýsingar um textílvörur eru hér á heimasíðu Neytendastofu.

Eftirlit með merkingum á skóm er í höndum Neytendastofu. Um merkingar efnis í skófatnaði gilda sérstakar reglur, líkt og við á um textílvörur en skv. reglunum telst til skófatnaðar allar vörur með sólum sem ætlað er að verja eða þekja fætur. Einungis er heimilt að markaðssetja skófatnað ef upplýsingum um samsetningu hans er komið á framfæri með merkingum. Notast skal við viðurkennd heiti og á sérstöku formi sem kveðið er sérstaklega á um í reglum. Á skóm er heimilt að notast við skýringarmyndir í stað texta en upplýsingarnar skulu að minnsta kosti tilgreindar á öðrum skó hvers pars. Þetta er hægt að gera með því að prenta upplýsingarnar, líma þær eða greypa á skóinn eða nota á fastan merkimiða. Merkingarnar skulu vera læsilegar, aðgengilegar og skýringamyndir skulu vera nægilega stórar.

Merkingar á skóm

Um textílvörur gilda reglur nr. 220/2015, um heiti og merkingu textílvara, sem innleiða reglugerð Evrópuþingsins og ráðsins nr. 1007/2011 og nr. 286/2012. Textílvörur í skilningi reglnanna eru allar vörur sem unnar eru úr textíl, þ.e. ýmis konar efni sem framleidd eru úr þráðum af mismunandi uppruna eins og til dæmis ull, bómull og viskós.

Á heimasíðu stofnunarinnar eru aðgengilegar ákvarðanir sem teknar hafa verið af Neytendastofu sem byggja á reglum um textílmerkingar.

Frekari upplýsingar um textílvörur má finna á heimasíðu Neytendastofu.

Eftirlit með textílvörum er í höndum Neytendastofu og ber framleiðendum textílvara að merkja vörur sínar með þar til gerðum merkingum. Textílvörur eru allar vörur sem unnar eru úr textíl. Textíll  eru ýmis konar efni sem framleidd eru úr þráðum af mismunandi uppruna eins og til dæmis ull, bómull og viskós. Ef vara hefur verið framleidd utan Evrópu og ber ekki textílmerkingar í samræmi við gildandi reglur ber innflytjandi ábyrgð á að bæta úr upplýsingagjöfinni þannig að tryggt sé að neytendur séu ávallt rétt upplýstir.

Í reglunum er ekki fjallað um skyldu til að merkja vörur með þvottaleiðbeiningum eða stærð heldur innihald textílsins, þ.e. úr hvaða efni varan er framleidd, hvaða textílheiti skuli notast við og að skýrt skuli greina frá prósentuhlutföllum ef um textíltrefjablöndu er að ræða. Þá skal þess gætt ef varan er sett saman með mörgum efnisþáttum, t.d. þegar flík er fóðruð, skal gefa upplýsingar um hvern efnisþátt fyrir sig.

Textílvörur

Ef skemmtibátur sem skylt er að CE-merkja en hefur ekki verið CE-merktur af framleiðanda áður en hann var fluttur til landsins, getur innflytjandi hans staðið frammi fyrir tveimur kostum:

Að láta framkvæma nauðsynlegar prófanir á bátnum hjá viðurkenndum aðila til að fá CE-merkingu. Þetta getur falið í sér kostnað.

Að senda bátinn út af Evrópska efnahagssvæðinu.

Nánari upplýsingar um innflutning skemmtibáta má finna á vef Samgöngustofu.

Sérhvert skip, 6 m og lengra, er skráningarskylt á Íslandi líkt og kemur fram í II. kafla skipalaga, nr. 66/2021.

Skemmtibátar sem smíðaðir eru eftir 16. júní 1998 verða í öllum tilvikum að vera CE-merktir, óháð því í hvaða landi þeir voru smíðaðir. 

Um skemmtibáta sem smíðaðir eru fyrir þá dagsetningu gildir í meginatriðum að:

1) Bátar frá EES (Evrópska efnahagssvæðinu): Ef báturinn var smíðaður eða fluttur inn á svæðið fyrir 16. júní 1998 þarf hann ekki að vera CE-merktur.
2) Bátar frá þriðja landi (utan EES): Ef báturinn er ekki CE-merktur er ekki heimilt að flytja hann til lands innan EES.
3) Bátar sem koma frá þriðja landi, en voru sannanlega smíðaðir í landi innan EES eða teknir í notkun þar fyrir 16. júní 1998, þurfa ekki að uppfylla kröfuna um CE-merkingu.

Reglur 592/1994 (Norðurlandareglur) gilda fyrir báta sem eru 6-15 m og smíðaðir fyrir 16. júní 1998.

Skemmtibátur (e. recreational craft) er hvers konar bátur sem er ætlaður til íþrótta og tómstunda, óháð því hvernig hann er knúinn áfram.  Þetta á við um báta með bollengd frá 2,5 m til 24 m sem og allar sæþotur sem eru styttri en 4 m. 

Innflutningur skemmtibáta er háður samþykki Samgöngustofu. Stofnunin metur hvort skemmtibátar uppfylli reglur og öryggiskröfur sem gilda. Það sama á við um hálfsmíðaða báta, íhluti og vélar í skemmtibáta.

Keppnisbátar, kanóar, kajakar, brimbretti, gondólar og hjólabátar eru undanþegnir þessum reglum. Sama gildir um upprunalega sögulega báta sem hannaðir voru fyrir 1950, sem og tilraunabáta.

Innflutningur skemmtibáta

Á Íslandi búa margir í byggðarlögum þar sem hefðbundin hitaveita er ekki aðgengileg eða kostnaðarsöm í framkvæmd. Fyrir þessi svæði bjóða varmadælur upp á hagkvæma, umhverfisvæna og sjálfbæra lausn til húshitunar. Þær henta sérstaklega vel á köldum svæðum – og eru lykilþáttur í orkuskiptum þjóðarinnar.

Varmadælur virka með því að taka varma úr umhverfinu – úr lofti, jörðu eða vatni – og nýta hann til að hita húsnæði. Fyrir hverja kílówattstund sem varmadælan notar, getur það skilað margföldum varma á móti. Þetta gerir varmadælur mun hagkvæmari en hefðbundin rafhitunarkerfi eða olíukynding

Á svæðum án hitaveitu, eins og víða á Vestfjörðum, Norðurlandi og Austurlandi, geta varmadælur dregið verulega úr kostnaði heimila, minnkað raforkuþörf og dregið úr losun gróðurhúsalofttegunda. Nýjustu tækin virka jafnvel við mjög lágar hitastig – allt niður í -20°C – sem gerir þau vel aðlöguð íslenskum veðurskilyrðum.

Auk þess létta þær álagi af raforkukerfinu, sem skiptir máli í ljósi spár Landsnets um vaxandi eftirspurn og mögulegan orkuskort. Með aukinni notkun á varmadælum getum við mætt hluta af orkuþörfinni án þess að reisa nýjar virkjanir eða valda truflunum í kerfinu.

Varmadælur eru þannig ekki aðeins hagkvæmur kostur fyrir heimili – heldur einnig mikilvægt tæki í átt að orkusjálfbærni, minni losun og markmiðum Íslands í loftslagsmálum.

Á dögunum lét HMS framkvæma eftirlit með orkumerkingum varmadælna. Farið var í fjórar verslanir sem selja slík tæki. Staðirnir sem voru heimsóttir voru Gastec, Lofttækni, Kælitækni og Verklagnir. Könnunin leiddi í ljós að engin varmadæla sem var til sýnis var með þær orkumerkingar sem krafist er. Orkumerkingar hjálpa neytendum við val á hentugum varmadælum.

Orkumerkingar varmadælna

Þessar athugasemdir eru mikilvægar þar sem þær geta haft áhrif á öryggi neytenda. Þegar kerti uppfylla ekki allar kröfur um viðvaranir og merkingar, eru notendur í meiri hættu á að verða fyrir slysum. Það er því mikilvægt að framleiðendur og söluaðilar tryggi að allar merkingar séu réttar og í fullu samræmi við lög, til að vernda neytendur og tryggja að vörurnar séu öruggar í notkun.

HMS leggur áherslu á mikilvægi þess að allar merkingar séu skýrar og greinilegar við kaup, hvort sem er í verslunum eða á netinu. Réttar og sýnilegar upplýsingar eru lykilatriði til að tryggja öryggi neytenda og koma í veg fyrir slys eða ranga notkun.

HMS hvetur alla framleiðendur, innflytjendur og söluaðila til að yfirfara vörur sínar og tryggja að þær uppfylli lögbundnar kröfur um merkingar.

Kerti eiga að hafa viðeigandi merkingar um framleiðanda og varúðarráðstafanir. 

Ef það vantar upplýsingar á merkimiða, getur það verið vísbending um að vara sé ekki fullkomlega örugg og að öllum líkindum ekki framleidd eftir staðli.

Húsnæðis- og mannvirkjastofnun (HMS) framkvæmdi nýverið úttekt á merkingum kerta til að meta hvort þær uppfylli meðal annars kröfur um viðvaranir og notkunarleiðbeiningar. Í úttektinni voru skoðuð alls 49 tegundir kerta frá fimm mismunandi söluaðilum.

Niðurstöður úttektarinnar leiddu í ljós að meirihluti kerta uppfyllti ekki kröfur um viðeigandi merkingar. Af þeim 49 kertum sem voru skoðuð, fengu 26 athugasemdir, sem samsvarar 53% af öllum skoðuðum kertum. Þetta bendir til þess að stór hluti kertana eru ekki í samræmi við öryggis- og upplýsingakröfur sem lagðar eru á framleiðendur og söluaðila.

Algengasta athugasemdin var vöntun eða röng öryggisviðvörun um að „Aldrei skal fara frá brennandi kerti“, sem er ein af lykilmerkingunum sem ætlað er að vernda notendur fyrir eldsvoða og öðrum hættum sem kunna að stafa af notkun kerta. Einnig kom í ljós að oft vantaði rekjanlegt vörunúmer, sem er nauðsynlegt til að hægt sé að rekja uppruna og framleiðslu vöru. Þetta getur gert það erfiðara að komast að því hvort vara hafi verið framleidd í samræmi við gæðastaðla og öryggiskröfur.

Eftirlit með kertum

Um leysibenda gilda alþjóðlegir staðlar og eru þeir flokkaðir eftir áhættunni sem fylgir notkun þeirra. Leysibendar með afl undir 1 mW ( milliWatt ) eru yfirleitt í flokkum 1 og 2 og eiga ekki að geta valdið skaða á auga við eðlilega notkun.  Leysibendar með afl meira en 1 mW eru í flokkum 3 og 4 og geta valdið skaða á auga og húð. Þess vegna er notkun þeirra háð leyfi Geislavarna ríkisins. Þess aflmeiri sem leysibendirinn er því alvarlegri getur skaðinn orðið. Geislinn frá leysibendi í flokki 4 er það aflmikill að hann getur valdið húðskaða, íkveikju og bæði bein geislun og endurkast geislans getur valdið augnskaða.

Frekari upplýsingar um leysibenda og leysa eru hér á heimasíðu Geislavarna.

Um innflutning og notkun leysibenda gildir reglugerð nr. 171/2021.

Það er mikilvægt að foreldrar og aðrir aðstandendur komi í veg fyrir að börn leiki sér með leysibenda því þeir geta valdið alvarlegum augnskaða á örstund sé geislanum beint að auga.

Á öflugum leysibendum á að vera CE-merking sem og merkingar um flokkun og hættu við notkun. Því miður eru merkingar stundum rangar og því öruggast að börn leiki sér alls ekki með leysibenda. Varað er við því að slík tæki séu keypt af götusölum erlendis.

Geislavarnir ríkisins ítreka þau mikilvægu skilaboð að leysibendar eru ekki leikföng en áður hefur verið greint frá því þegar ungur drengur hlaut alvarlegan augnskaða vegna geisla frá leysibendi.

Leysibendar eru ekki leikföng!

Lestu alltaf leiðbeiningar sem fylgja stólnum áður en hann er settur í bílinn.

Sumir bílstólar þurfa alltaf að vera festir með belti, líka þegar þeir eru ekki í notkun.

Mikilvægt er að velja stól sem hentar bílnum, ekki allir stólar passa í öll ökutæki.

Húsnæðis- og Mannvirkjastofnun (HMS)

Sessur með baki, á ensku booster seat, eru bílstólar sem henta börnum sem hafa náð 100 cm að hæð og flestir eru nothæfir upp að 135-150 cm. Þessir bílstólar hækka barn í bílsætinu þannig að öryggisbelti bílsins liggi rétt yfir öxl og mjaðmir. Bakið veitir aukin þægindi og hliðarvernd, sérstaklega við hliðarárekstur.

Þessi tegund bílstóla virkar oft einföld í notkun en mikilvægt er að lesa vel og vandlega leiðbeiningarnar sem fylgja með stólnum. Þar koma fram mikilvæg atriði um hvernig á að festa stólinn – bæði þegar hann er í notkun og ekki. Margir þessa stóla koma með ISOFIX festingum meðan aðrir eru einungis festir með bílbelti.

Í leiðbeiningunum getur komið fram að sumir þessara stóla þurfa ávallt að vera festir með bílbelti, óháð því hvort barn sitji í stólnum eða hvort stóllinn er festur með ISOFIX festingum. Stóll sem er ekki rétt festur getur skapað mikla hættu ef slys verður.

Bílstólar eru einungis öruggir ef þeir eru rétt notaðir og því skiptir miklu máli að lesa leiðbeiningarnar vel áður en stóll er tekin í notkun.